Bóng đá là môn thể thao hấp dẫn nhờ sự kịch tính và bất ngờ, nhưng cũng không tránh khỏi tranh cãi khi trọng tài đưa ra quyết định thiếu chính xác. Công nghệ VAR ra đời nhằm hỗ trợ trọng tài chính xác hơn trong các tình huống then chốt. Vậy VAR là gì, hoạt động thế nào và có vai trò ra sao, cùng VachvoiTV tìm hiểu ngay!
VAR là gì và nguyên lý hoạt động cơ bản
VAR là gì? Đây là từ viết tắt theo cụm từ tiếng Anh “Video Assistant Referee” – dịch sang tiếng Việt có nghĩa là trợ lý trọng tài video. Đây là một hệ thống gồm các trọng tài hỗ trợ thông qua màn hình và camera đa góc độ để giúp trọng tài chính đưa ra quyết định đúng hơn.
Khi một tình huống trên sân có dấu hiệu gây tranh cãi, các trọng tài VAR sẽ xem lại video và liên lạc với trọng tài chính để đề xuất xem lại tình huống. Trọng tài có thể ra quyết định dựa trên thông tin từ VAR hoặc trực tiếp xem lại pha bóng qua màn hình bên ngoài sân.
Vậy các tình huống can thiệp của VAR là gì trong bóng đá, có bao quát toàn bộ không? Câu trả lời là KHÔNG – VAR không can thiệp mọi tình huống, chỉ áp dụng trong 4 trường hợp cụ thể: bàn thắng, penalty, thẻ đỏ trực tiếp và nhận diện nhầm cầu thủ phạm lỗi.
Cách sử dụng trong trận đấu bóng đá của VAR là gì?
Việc sử dụng VAR không chỉ đơn giản là “xem lại băng ghi hình” mà cần tuân thủ một quy trình rõ ràng và có nguyên tắc nhằm không làm gián đoạn mạch trận đấu quá nhiều.
Các bước triển khai VAR trong trận đấu
Dưới đây là tuần tự các bước tiến hành kiểm tra VAR trong một trận đấu bóng đá chuyên nghiệp:
- Bước 1: Xác định tình huống nghi vấn: Một lỗi việt vị, bóng chạm tay, phạm lỗi trong vòng cấm…
- Bước 2: Thông báo VAR can thiệp: Tổ VAR gửi tín hiệu đến trọng tài chính.
- Bước 3: Trọng tài quyết định xem lại hoặc không: Có thể dựa vào thông tin từ tổ VAR hoặc tự ra đường biên xem màn hình (OFR – On-field Review).
- Bước 4: Ra quyết định cuối cùng: Trọng tài chính vẫn là người đưa ra quyết định sau cùng dù VAR có hỗ trợ.
Các công nghệ hỗ trợ VAR
Bạn có bao giờ thắc mắc các công cụ thu phát hình ảnh VAR là gì và được lắp đặt như thế nào? Thực tế, VAR sử dụng hệ thống camera HD đặt khắp sân, kết hợp công nghệ vẽ vạch việt vị ảo, ghi lại mọi khoảnh khắc trong tích tắc. Ngoài ra còn có micro để tổ VAR giao tiếp nội bộ và kết nối trực tiếp với trọng tài trên sân.
Ưu điểm và hạn chế
Giống như mọi cải tiến trong thể thao, VAR mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng không tránh khỏi những điểm gây tranh cãi. Cùng khám phá ngay bên dưới ưu và nhược điểm của VAR là gì sau nhiều năm áp dụng.
Ưu điểm:
- Tăng độ chính xác trong các quyết định nhạy cảm
- Hạn chế sai lầm trọng tài, đặc biệt trong các trận đấu quan trọng
- Tạo công bằng cho cả hai đội bóng
- Công khai, minh bạch quá trình xử lý sự cố
Hạn chế:
- Làm gián đoạn mạch trận đấu
- Có thể làm giảm cảm xúc của người xem nếu phải chờ quá lâu
- Một số quyết định vẫn mang tính chủ quan nếu pha bóng không rõ ràng
- Tranh cãi vẫn tiếp diễn nếu thời gian xử lý kéo dài, nhất là với lỗi “bóng chạm tay không cố ý”
VAR trong các giải đấu lớn và trận cầu đỉnh cao
VAR được áp dụng rộng rãi ở hầu hết các giải đấu lớn như World Cup, Euro, Champions League, Premier League và La Liga. Trên VachvoiTV, nhiều trận đấu sử dụng VAR đã tạo ra bước ngoặt hoặc tranh cãi lớn khiến người xem nhớ mãi.
World Cup 2018 – lần đầu góp mặt
Đây là kỳ World Cup đầu tiên sử dụng VAR trong bối cảnh nhiều người vẫn chưa biết VAR là gì. Tình huống nổi bật nhất trận là quả penalty dành cho Pháp trong trận chung kết gặp Croatia, giúp họ nâng tỷ số lên 2–1. Quyết định này được đưa ra sau khi trọng tài xem lại tình huống bóng chạm tay Perišić trong vòng cấm.
Champions League 2019 – trận Man City vs Tottenham
VAR từ chối bàn thắng cuối trận của Raheem Sterling vì lỗi việt vị của Agüero trong pha phối hợp. Quyết định này khiến Man City bị loại ngay tại tứ kết, một trong những khoảnh khắc “quá đau” mà người hâm mộ không thể quên.
Ngoại hạng Anh – VAR dưới áp lực dư luận
Tại Premier League, VAR từng gây tranh cãi với những lỗi việt vị chỉ cách một vài centimet. Tuy nhiên, từ mùa 2023–24, công nghệ vạch việt vị bán tự động (semi-automated offside) đã giúp rút ngắn thời gian xử lý và cải thiện độ chính xác rõ rệt. Các quy định nới lỏng cũng giúp hạn chế các lời phàn nàn công dụng thực sự của VAR là gì.
Kết luận
VAR là gì đã được định nghĩa chuẩn xác, đầy đủ dẫn chứng minh họa trong bài viết. Đây là bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa bóng đá, giúp tăng tính chính xác và công bằng cho các trận đấu. Dù còn tranh cãi, nhưng không thể phủ nhận vai trò to lớn của VAR trong việc giảm sai sót và bảo vệ kết quả công bằng.
